Anne-Isabelle Tollet, phóng viên chiến trường, chân dung một phụ nữ dấn thân

Mặc chiếc quần jean bó, áo t-shirt hồng tươi, khoác ngoài là áo da, cô Anne-Isabelle Tollet 41 tuổi có dáng dấp người dẫn chương trình truyền hình. Nhưng đừng nhìn bề ngoài vì sẽ lầm. Tên cô dịu hiền, người Paris chính hiệu, ẩn đàng sau dáng vẻ thời trang này là một phóng viên chiến trường gan dạ. Cô người gốc La Flèche (Sarthe), cha là bác sĩ, mẹ ở nhà, năm 2000 cô Anne-Isabelle Tollet đã đi chiến trường Kosovo, cô được đài truyền hình i-Télé gởi đi để tường trình các cuộc xung đột giữa người Serbe và người Albanai. Sau đó cô làm tùy viên cho đài France 24 ở Pakistan từ năm 2008 đến năm 2011, chính trong thời gian này, cô mới biết câu chuyện của cô Asia Bibi.

Giữa tiếng cười và nước mắt, cô Anne-Isabelle Tollet kể trong quyển sách của mình “Cái chết không phải là một giải pháp” bằng cách nào Pakistan đã cuốn hút cô. Năm 2008, khi vừa mới đến Islamabad cùng với hai đứa con, cô phải tường trình vụ đánh bom-tự sát trước tòa đại sứ Đan Mạch sau khi các báo Đan Mạch vẽ biếm họa tiên tri Mahomet. Và bài tường thuật cuối cùng của cô ở Pakistan là bài nói về cái chết của Oussama Ben Laden ngày 2 tháng 5 năm 2011. Trong các năm này, cô viết phóng sự về các tội ác phạm đến danh dự ở  các vùng quê, tín hữu Kitô bị nhốt trong các khu biệt cư ở Islamabad, thị trường súng kalachnikov, tâm sự của một phụ nữ taliban người Afghan…

Vào một buổi sáng tháng 11 năm 2010, lần đầu tiên cô biết đến tên Asia Bibi là khi cô khép tờ báo lại. Bà mẹ Kitô hữu này vừa bị kết án treo cổ vì đã phạm thượng đến tiên tri Mahomet, điều mà Asia Bibi bác bỏ. Một tuần lễ sau, tin này mang tầm mức thế giới khi Đức giáo hoàng Bênêđictô XVI yêu cầu phải thả cô ra. Ngày hôm đó, cô Anne-Isabelle Tollet gặp Ashiq và Sidra, chồng và con gái của Asia Bibi, qua trung gian của ông Shahbaz Bhatti, Bộ trưởng bộ Sắc tộc Thiểu số và là bạn của cô. Khi về điều tra ở làng quê hẻo lánh Pendjab của Bibi thì cô xác quyết Bibi là “nạn nhân của một âm mưu”: luật chống phạm thượng ở Pakistan thật ra là một luật hay được dùng để giải quyết các vụ gây gổ nhau giữa hàng xóm. “Kết án ai phạm thượng là lên án tử hình người đó. Nếu luật pháp không giết đương sự thì luật rừng sẽ giết,” nữ ký giả cho biết.

Như thế số phận của Asia Bibi trở thành cuộc chiến đấu của cô. “Vượt quá một lằn mức nào đó thì không còn là công việc của một ký giả mà là một hình thức dấn thân”, cô cho biết. Khi một nhà xuất bản ở Paris gọi điện thoại đề nghị cô viết một quyển sách về nữ tù nhân này, cô chấp nhận, tin chắc rằng “sức mạnh cú đấm” này sẽ huy động được ý kiến của quần chúng quốc tế và sẽ cứu được Asia Bibi một cái chết thấy trước mắt. Ngày 2 tháng 3-2011, ông bộ trưởng bộ Sắc tộc thiểu số Shahbaz Bhatti bị ám sát chết, hai tháng sau khi ông Salman Taseer, thủ hiến của Pendjab bị ám sát: cả hai đều lên tiếng chống luật phạm thượng này. Nguy hiểm không ngăn cản quyết tâm của nữ ký giả. “Cô gõ cửa khắp nơi và không sợ gì hết”, một cô bạn của cô nhớ lại.

Vì không được gặp Asia Bibi trong tù nhưng cô kiên trì thu thập lời chứng cho bằng được. Theo lời chỉ dẫn của cô, người chồng mù chữ của Asia Bibi mỗi tuần vào thăm vợ, ông nhớ lại các câu trả lời, sau đó dịch từ tiếng Urdu qua tiếng Anh. Kết quả là quyển sách như cú đấm, Phạm thượng (Blasphème (Oh! Nhà xuất bản), cô Anne-Isabelle Tollet ở trong vai Asia Bibi để viết sau khi để cho Bibi kiểm chứng từng trang. “Một công việc cực kỳ chính xác”, ông Philippe Robinet nhà xuất bản khen ngợi hết lòng. Quyển sách được dịch ra 11 thứ tiếng và đã huy động cả thế giới bênh vực cho Asia Bibi.

Bây giờ cô sống ở Pháp và cuối cùng thì cô Anne-Isabelle Tollet cũng có hy vọng vì ngày 22 tháng 7 vừa qua, Tòa án Tối cao Pakistan quyết định sẽ xử lại vụ Asia Bibi. Dù có nhiều việc khác phải làm – viết và tham khảo tài liệu – nhưng cô dứt khóat “đi đến cùng”. Cùng với Hội đồng Quốc tế Asia Bibi, cô gây quỹ để có tiền trả chi phí luật sư, chi phí y tế cho Asia Bibi và nuôi gia đình của Bibi. Ông Philippe Robinet ca ngợi lòng kiên trì của cô: “Nếu Asia Bibi được thả thì chính là nhờ Anne-Isabelle Tollet!” Nữ ký giả muốn đưa câu chuyện của Asia Bibi lên phim. Cô đã viết kịch bản và đang đi tìm nhà sản xuất.

Điều tôi tin là “tôi không chiến đấu nhân danh tôn giáo nhưng chiến đấu nhân danh công chính và nhân quyền.”

Tiểu sử Anne-Isabelle Tollet

Quá khứ:

Sinh: 13 tháng 5 1974 ở Paris. Cô lớn lên ở Sarthe.

2000: Ký giả chiến trường ở Kosovo cho đài truyền hình i-Télé.

2008-2011: Ký giả ở Pakistan cho đài France 24.

2011: Sách “Phạm thượng”, (Blasphème, Oh! Éditions), chứng tá duy nhất của Asia Bibi ghi từ trong tù.

Hiện tại:

2015: Sách “Cái chết không phải là một giải pháp” (La mort n’est pas une solution, Rocher), cuộc chiến đấu của cô cho Asia Bibi ở Pakistan và ở Pháp.

Tương lai:

Dự định làm phim “Cái chết không phải là một giải pháp”

Marta An Nguyễn chuyển dịch