Huyền thoại: bọn khủng bố Hồi giáo IS là một lũ điên!

Nếu bạn muốn hiểu được bọn khủng bố Hồi giáo IS, điều đầu tiên bạn cần phải biết là chúng không phải là một lũ điên. Những thành viên của chúng giết người theo một ý thức hệ, và theo một cách thế đầy bạo lực thời trung cổ, chắc chắn rồi. Nhưng chúng không phải là một lũ điên.

Nhìn vào lịch sử phát triển của IS tại Iraq và Syria. Từ giữa những năm 2000 cho đến ngày hôm nay, IS và tiền thân của nó, là al-Qaeda tại Iraq, đã có một mục tiêu rõ ràng: đó là thiết lập một Caliphate, một nhà nước Hồi Giáo, chi phối bởi những giải thích cực đoan về luật Hồi giáo Sharia. IS phát triển các chiến lược cần thiết để hoàn thành mục tiêu đó - ví dụ, khai thác sự bất mãn phổ biến trong hàng ngũ những người Hồi Giáo Sunni Iraq ôn hòa với chính phủ Shia đang thống trị của họ. Chiến thuật của nó đã phát triển theo thời gian để đáp lại những thất bại quân sự (như trong năm 2008 tại Iraq) và những thời cơ mới (cuộc nội chiến Syria, chẳng hạn). Như nhà chính trị học Stathis Kalyvas của Đại Học Yale giải thích về mặt chiến lược thuần túy thì IS hành động tương tự như các nhóm chiến binh cách mạng trên toàn thế giới – chẳng phải theo một lối độc đáo riêng cuả "Hồi giáo", càng không phải theo một đường lối điên rồ. 

Vấn đề là, trong khi các thành viên của IS cho thấy chúng tán thành một hệ tư tưởng điên rồ và có hành vi bạo lực về tâm thể lý, tổng hợp mà nói IS hoạt động như một đội quân có chiến lược hợp lý, và điều này được chứng minh qua các chiến thắng vang dội của chúng. Bạo lực của chúng không phải ngẫu nhiên – nhưng được tính toán để làm suy yếu kẻ thù và gia tăng những phần lãnh thổ do chúng chiếm được, trong khi khủng bố tinh thần những người do chúng cai trị. 

Hiểu IS không phải là một lũ điên là điều cần thiết tối thiểu để có thể giải thích cách thức hành động của chúng ở một mức độ hợp lý và sáng suốt. Nếu tất cả những người IS muốn giết là những “kẻ ngoại đạo”, tại sao chúng liên minh với lực lượng dân quân người Hồi Giáo Sunni của Saddam là những người chủ trương một nước Iraq thế tục? Nếu IS đã hoàn toàn điên, làm thế nào chúng có thể xây dựng một nguồn thu nhập khổng lồ từ những giếng dầu, từ những cường quốc Hồi Giáo chung quanh, và từ những bọn tội phạm có tổ chức trên thế giới? Nếu IS chỉ quan tâm đến chuyện buộc người dân phải tuân theo luật Hồi giáo, tại sao chúng bỏ tiền ra tài trợ các lễ hội của trẻ em và các phòng khám y tế trên lãnh thổ Syria do chúng kiểm soát? (Để cho rõ ràng, cần nói ngay là chúng không thực hiện những điều đó xuất phát từ tình yêu hay lòng bác ái của chúng dành cho trẻ em. Thực sự, chúng tỏ ra cũng rất hả hê khi giết các trẻ em Yazidi hay Kitô như khi giết những người lớn. Vấn đề là chúng có những tính toán mị dân để thiết lập quyền thống trị.) 

Nói IS không phải là một lũ điên không phải là để giảm thiểu những dã man của bọn khủng bố Hồi giáo IS. Chúng đã phát động chiến dịch diệt chủng chống lại người Yazidis và các Kitô hữu Iraq. Chúng đã giết hàng chục ngàn người vô tội, cả người Hồi Giáo Shia lẫn người Hồi Giáo Sunni. Nhưng chúng theo đuổi những mục tiêu này với một chiến lược khủng khiếp. Và đó là những gì thực sự làm cho chúng trở nên đáng sợ với thế giới.

(Nguyễn Việt Nam, VCN 24.08.2014)