Trên chuyến bay từ Armenia về Roma hôm 26-6-2016, Cha Lombardi đã ám chỉ đến sự thay đổi đó và ĐTC trả lời. Ngài nói: "Hồi năm 2014, khi viếng nghĩa trang quân đội Redipuglia ở miền bắc Italia, nhân kỷ niệm 100 năm thế chiến thứ I bùng nổ, tôi đã bước đi trong thinh lặng giữa các ngôi mộ. Rồi sau đó, trong thánh lễ, tôi đã giảng, nhưng đây là chuyện khác. Cũng vậy tôi muốn đến chỗ kinh hoàng tại Auschwitz Berkenau, không có diễn văn, cũng chẳng có đám đông, chỉ một vài người cần thiết. Một mình đi vào, cầu nguyện, và xin Chúa ban cho tôi ơn được khóc”.

Cha Lombardi giải thích rằng sự im lặng của ĐTC Phanxicô không có nghĩa là ngài không có gì để nói về sự kinh hoàng của cuộc diệt chủng Do thái, điều quan trọng là tưởng niệm và cần phải tiếp tục bài trừ nạn bài Do thái. Chẳng hạn ngày 17-1 năm nay, khi viếng Hội đường Do thái ở Roma, ĐTC nói:

"Quá khứ phải là một bài học cho chúng ta trong hiện tại và tương lai. Cuộc diệt chủng Do thái dạy chúng ta rằng sự cảnh giác tối đa luôn luôn là điều cần thiết để mau lẹ can thiệp bảo vệ phẩm giá con người và hòa bình”. (CNS 30-6-2016)

(G. Trần Đức Anh OP, RadioVaticana 01.07.2016)