Từ giám mục "chui" trở thành chính thức ở Trung Quốc: là sự lựa chọn cái xấu nhỏ hơn giữa 2 cái xấu?

Lan Châu (AsiaNews)- ĐGM Giuse Hàn Chí Hải (Han Zhihai,) là một giám mục “chui” được toà thánh Vatican bổ nhiệm, nhưng không được chính phủ Trung Quốc chấp nhận. Mới đây ngài được chính thức phong làm giám mục Lan Châu (Cam Túc) trong một buổi lễ diễn ra ở nhà thờ Thánh Tâm của thành phố Lan Châu.

Buổi phong chức được chủ trì bởi ĐGM Gioan Baotixita Dương Tiểu Đình (Yang Xiaoting,) giám mục của Duyên An (Yanan,) phó chủ tịch Hội đồng các giám mục Trung Quốc. Sau nghi lễ phong chức là thánh lễ do ĐGM ‘mới’ Hàn Chí Hải chủ sự, đồng tế với ĐGM Hàn Cát Đức (Han Jide,) của giáo phận Bình Lương (Pingliang,) và Linh Mục Triệu Kiến Chương (Zhao Jianzhang,) giám quản tông toà của giáo phận Thiên Thủy (Tianshui.)

Tất cả các phẩm trật hiện diện tại buổi lễ đều là những vị đã được Tòa Thánh Vatican phê chuẩn. Riêng linh mục Triệu Kiến Chương, mặc dù ngài được Vatican bổ nhiệm làm giám mục phó của Thiên Thủy vào năm 2011, đã không được chính phủ Trung Quốc chấp thuận.

Giáo phận Lan Châu, Bình Lương và Thiên Thủy là 3 giáo phận trong tỉnh Cam Túc, còn giáo phận Duyên An là một giáo phận ở tỉnh Thiểm Tây lân cận.

Khoảng 50 linh mục đã tham dự buổi lễ cùng với 350 nữ tu và giáo dân. Một số quan chức từ văn phòng tôn giáo của chính phủ và cuả đảng Cộng sản cũng đã có mặt. Có bóng dáng an ninh đi tuần tiễu chung quanh khu vực nhà thờ.

Một nguồn tin cho biết rằng có tới 12 trong số 38 linh mục của giáo phận đã không tham gia buổi lễ. Hầu hết số linh mục hiện diện đến từ các giáo phận lân cận. Và một trong số 3 dòng nữ tu của giáo phận đã không gửi người đại diện đến.

Một nguồn tin thông thạo tình hình ở Lan Châu giải thích rằng sở dĩ có những sự vắng mặt đó là vì buổi lễ đã bắt đầu với việc đọc lá "thư phê duyệt" của Hiệp Hội Yêu Nước Công Giáo (CCPA) và sau đó vị giám mục mới đã bày tỏ ước nguyện được "yêu nước".

Cho nên trước buổi lễ các quan chức tôn giáo đã trấn an các người tham dự buổi lễ rằng, đấy là kết quả đàm phán với Vatican và vì lý do này, họ không cần phải lo lắng quá nhiều.

Giám mục Hàn Chí Hải sinh năm 1966, trở thành linh mục năm 1994 và được bổ nhiệm làm cha ‘chánh đại diện’ cho Đức Giám Mục Dương Lập Bạch (Yang Libai). Ngài được bí mật tấn phong giám mục năm 2003 để thay thế Đức Giám Mục Dương Lập Bạch, đã qua đời năm 1998.

Cùng năm 2003, Ngài trở thành nổi tiếng vì một bức thư ngỏ yêu cầu tất cả các giám mục ở Trung Quốc hãy kết thúc việc phân chia không cần thiết giữa các cộng đồng ‘chui’ và chính thức. Bức thư được đọc trong buổi hội thảo về giáo hội Trung Quốc, tổ chức tại Bỉ.

ĐGM Hàn Chí Hải đã không được chính phủ công nhận. Trong một cuộc phỏng vấn với Vatican Insider trong năm 2015, ngài nói rằng "là tốt nhất không nên xin chính phủ công nhận" cái điều mà chính phủ đã sẵn sàng cung cấp từ năm 2010.

Nhưng, theo nguồn tin thông thạo nói ở trên, thì sự thật đã không xảy ra như vậy. Ít nhất 10 năm trước đây, ĐGM Hàn Chí Hải đã gặp gỡ Anthony Lưu Bách Niên (Liu Bainian,) là người đứng đầu Hiệp hội Công Giáo yêu nước (còn được gọi là giáo hoàng đen của Trung Quốc), và ngỏ ý muốn được chính phủ công nhận. Nhưng lúc đó họ Lưu nói rằng cần phải có một thời gian để theo dõi. Và kể từ đó vị giám mục (họ Hàn) đã tránh né gặp gỡ các cộng đồng “chui” khác.

Trong thực tế, ĐGM Hàn Chí Hải và giáo phận Lan Châu vẫn chịu một sự giám sát kép, gọi là lưỡng hội (lianghui), của CCPA và ủy ban tôn giáo khu vực của tỉnh, thí dụ như các thông báo bổ nhiệm linh mục giáo xứ đều phải mang chữ ký của cả 2 tổ chức. Những thông báo như thế, mới đây, đã biến mất khỏi các trang web của giáo phận và của Hiệp Hội Công Giáo ở Trung Quốc.

Vào tháng 6 năm 2016, ĐGM Hàn Chí Hải đã ở trong danh sách 30 giám mục đi tham dự một lớp học tập do nhà nước tổ chức về chính sách tôn giáo (SARA) tại Bắc Kinh. Họ được dạy dỗ cẩn thận về nguyên tắc của một Giáo hội tự trị và độc lập trong các việc bổ nhiệm và truyền chức.

Cho đến bây giờ, ĐGM Hàn Chí Hải vẫn chưa tham gia Hiệp Hội Yêu Nước CCPA, nhưng đã cho phép 2 linh mục trở thành thành viên của CCPA và tham gia hiệp hội nhân dân tư vấn chính trị.

Vào năm 2010 và năm 2016, các linh mục của ngài tham gia đại hội thứ 8 và thứ 9 của hội đồng đại diện Công Giáo Trung Quốc, là tổ chức đứng trên CCPA và hội đồng giám mục. Trong tháng 6 năm 2017, nữ tu Hàn, thư ký và cũng là em họ của ĐGM Hàn, đi tham dự lễ kỷ niệm 60 năm của CCPA, và đã được yết kiến Dư Chính Sinh (Yu Zhengsheng,) một thành viên của Ủy ban thường vụ bộ chính trị.

Tòa Thánh không công nhận Hội đồng đại diện Công Giáo của Trung Quốc, hiệp hội CCPA hoặc hội đồng giám mục, là các tổ chức đã hỗ trợ nguyên tắc của một giáo hội tự trị.

Tuy nhiên, trong ba năm qua, có lẽ để đảm bảo việc tiếp tục cuộc đàm phán với Trung Quốc, Vatican đã mềm dẻo quan điểm của mình, tiếp nhận những chỉ trích từ mọi phiá, từ các cộng đồng “chui” cũng như chính thức.

"Trường hợp của ĐGM Hàn Chí Hải là tiêu biểu, giống như một mô hình thu nhỏ của những gì đang xảy ra trong giáo hội Trung Quốc hôm nay," một giáo dân dấu tên cho biết.

"Tìm cách phát triển giáo phận, trong một vùng đông bắc xa xôi, và tận dụng khả năng của mình để đọc trước các dấu hiệu của thời đại, tôi chỉ có thể nói rằng ngài là một người quản lý thông minh," vị giáo dân nói.

"Điều này cũng cho thấy," ông ta nói thêm, "không phải là dễ dàng để làm một giám mục tại Trung Quốc ngày hôm nay và giải thích lý do tại sao có sự khác biệt giữa giám mục “chui” và chính thức, một đàng thì có thể đi du lịch bất cứ nơi nào mình muốn và đằng khác thì bị giam giữ hoặc bị quản thúc tại gia."

Việc công nhận ĐGM Hàn Chí Hải là sự kiện thứ nhất trong hai sự kiện sẽ được tổ chức trong tháng này, kết quả của cuộc đàm phán Trung Quốc-Vatican vào tháng trước. Ngày 16 tháng 11 tới, ĐGM Giuse Tôn Kế Căn (Sun Jigen) sẽ được chính thức công nhận tại Hàm Đan (Hà Bắc). Cho tới nay chính quyền chỉ công nhận ngài là một linh mục, nhưng ngài đã được tấn phong giám mục bí mật trong năm 2011. 

(Trần Mạnh Trác, vietcatholic 10.11.2017)