Quản Lý Giận Dữ

Bài: Xuân Đại

 “Ta cần phải học cách biểu lộ cơn giận của ta. Đó là cơn giận có kiểm soát. Ta cần ý thức được ta đang làm gì? Ta đang nói gì? Điều này làm ảnh hưởng, tổn thương đến người khác như thế nào?”

Đó là một trong những chia sẻ của Nữ tu Maria Nguyễn Thị Hồng Quế, OP đặt ra với các khán thính giả trong buổi học hỏi và thảo luận qua đề tài “Quản lý giận dữ - Con đường dẫn đến bình an, hạnh phúc”.   

Hơn 200 bạn trẻ từ khắp các giáo xứ trong Giáo phận đã đến tham dự và giao lưu với Nữ tu Maria Nguyễn Thị Hồng Quế, OP, Chuyên viên tư vấn Tình Yêu, Hôn Nhân, Gia Đình TGP, Trưởng ban Chương trình Chuyên đề Giáo Dục.  

Chương trình diễn ra vào lúc 14g30 thứ Bảy ngày 09.03.2013, tại Trung tâm Mục vụ TGP TPHCM, nhằm giúp các khán thính giả hiểu rõ hơn về những mặt tích cực và tiêu cực của những cơn giận. Từ đó, giúp các bạn biết cách tìm ra những nguyên nhân gây ra giận dữ, biết làm chủ bản thân mình, để kiểm soát cơn giận tốt hơn, biết tha thứ để được thứ tha, như Thánh Phaolô đã nói: “Anh em hãy mặc lấy những tâm tình từ bi, nhân hậu, khiêm cung, ôn hoà, nhẫn nại, chịu đựng lẫn nhau, và hãy tha thứ cho nhau, nếu người này có chuyện phải oán trách người kia. Như Chúa đã tha thứ cho anh em, anh em cũng hãy tha thứ cho nhau” (Cl 3,13).

Buổi tọa đàm diễn ra trong bầu không khí vui tươi, thoải mái và đầy tính sáng tạo qua 2 phần chính: 1) Học hỏi và thảo luận. 2) Tĩnh nguyện. Phần học hỏi và thảo luận, các tham dự viên được chia sẻ qua các nội dung: Tích cực và tiêu cực của giận dữ, các biểu lộ của cơn giận và làm thế nào làm chủ cảm xúc. Phần tĩnh nguyện, các tham dự viên cùng cầu nguyện với nhau qua chủ đề: “Hãy tha thứ cho nhau”.

Tích cực và tiêu cực

Akhenaton, vị vua Ai Cập cổ đại, đã từng nói: "Đừng bao giờ để mình chìm trong thịnh nộ; bởi nó giống như mài thanh kiếm để tự đâm vào ngực mình”.Giận dữ là một trong 7 loại cảm xúc của con người. Vì thế, không ai sống trên cuộc đời này mà không một lần giận dữ. Quả thế, trong cuộc sống, nếu chúng ta không biết kiểm soát cơn giận thì hậu quả của sự giận dữ lại rất khó lường, và thường gây đổ vỡ các mối liên hệ thân tình. Biết bao người vì giận dữ mà đánh mất gia đình, tình yêu và nhân phẩm.

Vậy, giận dữ có mặt tích cực không? Nữ tu Maria Nguyễn Thị Hồng Quế đã chia sẻ một số điểm tích cực của giận dữ như: để củng cố lòng tự trọng, mong muốn được nhìn nhận, là phản ứng bảo vệ khi bị tấn công, là bộc lộ cảm xúc nhằm bày tỏ nhu cầu và có thể giải quyết vấn đề, có thể thay đổi tình huống.

Mặt tích cực thì ít nhưng mặt tiêu cực lại rất nhiều. Nó gây nên bao tác hại trong đời sống sinh hoạt của con người và xã hội. Theo Nữ tu Maria Nguyễn Thị Hồng Quế, giận dữ gây nên một số tác hại như: đối với cơ thể, tinh thần, mối quan hệ và xã hội. “Tác hại đối với cơ thể”, làm cho bao tử thắt lại, tim đập nhanh hơn, siết chặt nắm tay, cảm thấy đỏ mặt, căng thái dương, bàn tay đổ mồ hôi, khuôn mặt ta trở nên xấu và rất tồi tệ. “Tác hại đối với tinh thần”, khi giận dữ làm ta suy nghĩ và hành động tiêu cực với bản thân và người khác, xem xét mọi việc một cách chủ quan, dẫn đến sử dụng ma túy, chất gây nghiện và luôn cảm thấy mình bị xúc phạm, bị tổn thương. “Tác hại đối với mối quan hệ”, làm ta đánh mất uy tín, lòng tin nơi người khác, mất những người thân yêu, làm cho bầu không khí nặng nề, đối phương không có cơ hội giải thích. “Tác hại đối với xã hội”, khi giận ta sẽ có những quyết định không sáng suốt, làm rối loạn về an ninh, trật tự.

Các biểu lộ của cơn giận

Theo Nữ tu Maria Nguyễn Thị Hồng Quế, cơn giận có các biểu lộ như cơn giận đè nén, cơn giận gây hấn thẳng thừng, cơn giận gây hấn thụ động và cơn giận có kiểm soát. Trong các biểu lộ trên thì cơn giận có kiểm soát là quan trọng nhất, vì ta hành xử có kiểm soát, làm chủ cảm xúc của mình. Nếu kết hợp cơn giận với các động cơ xây dựng,cơn giận không còn là cảm xúc vây hãm, nó trở thành động cơ thúc đẩy chúng ta ủng hộ sự thật và có cách cư xử tích cực để giải quyết xung khắc, vì: “Người chậm giận thì đầy sáng suốt, người nóng tính để lộ cái dại khờ” (Cn 14,29). Qua đây, Nữ tu cũng chia sẻ thêm với các bạn: “Ta cần phải học cách biểu lộ cơn giận của ta. Đó là cơn giận có kiểm soát. Ta cần ý thức được ta đang làm gì? Ta đang nói gì? Điều này làm ảnh hưởng, tổn thương đến người khác như thế nào?”

Làm chủ cảm xúc

Giận dữ thường là nguyên nhân khiến chúng ta nói hoặc làm những điều mà về sau chúng ta sẽ phải hối hận. Nếu bạn không kiểm soát cơn giận thì chúng sẽ kiểm soát bạn. Câu hỏi đặt ra: “Làm thế nào, ta quản lý cơn giận?” Theo Nữ tu Maria Nguyễn Thị Hồng Quế, để quản lý giận dữ, ta phải làm những việc sau đây: Thứ nhất: Chúng ta cần nhìn thẳng vào vấn đề, không nên né tránh, che đậy, cần có sự phân tích để tìm ra nguyên nhân đâu là mấu chốt làm cho ta giận dữ. Tôi càng học được cách kiểm soát được cơn giận tôi càng trở nên mạnh mẽ hơn, vì “Thắng được vạn quân không bằng thắng được chính mình.” (Naponéon). Thứ hai, cần có sự chia sẻ với người khác. Thứ ba, cần phân tích sự việc với tư duy sáng tạo. Hãy nhìn sự việc từ một góc nhìn và viễn cảnh mới và cố gắng nghĩ tích cực cho bản thân, tha nhân và xã hội. Đồng thời, ta hãy cố gắng dùng những ngôn từ đẹp trong giao tiếp, vì ông bà có câu: “Lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”. Sau cùng, ta cần có thái độ tích cực, thấy được mặt tốt trong mọi việc, chứ không phải mặt xấu, để biết cách làm cho những điều xấu trở nên tốt đẹp và để đối xử với người khác theo cách mà chính bạn cũng muốn được đối xử như vậy, vì “Tất cả những gì anh em muốn người ta làm cho mình, thì chính anh em cũng hãy làm cho người ta như vậy”(Mt 7,12). Hơn hết, ta cần có lòng vị tha, vì Chúa dạy: “Thật vậy, nếu anh em tha lỗi cho người ta, thì Cha anh em trên trời cũng sẽ tha thứ cho anh em. Nhưng nếu anh em không tha thứ cho người ta, thì Cha anh em cũng sẽ không tha lỗi cho anh em” (Mt 6, 14-15).

Quản lý giận dữ là chúng cần kiểm soát tư duy. Con người có khả năng và tự do suy nghĩ – hành động: “Không có gì hay không có ai có thể khiến cho chúng ta cảm thấy tức giận, trầm cảm, chán nản, tội lỗi, vô dụng nếu chúng ta không cho phép”.

Tĩnh nguyện

Nhằm giúp các bạn trẻ có được những giây phút thinh lặng để nhận ra con người yếu đuối của mình, Ban Tổ chức đã mời gọi các tham dự viên hãy lắng đọng lòng mình, thành tâm thống hối những lỗi lầm mà mình đã và đang gây cho người khác những cảm xúc tức tối, giận dữ, ganh ghét, thất vọng, chán ngán và hận thù.

Mỗi tham dự viên đều ghi lại những lời nguyện xin để dâng lên Thiên Chúa. Có thể là những cơn giận dữ, những nỗi đau người khác đem đến cho mình, hoặc chính mình gây ra cho người khác. Các bạn đã dâng lên Chúa tất cả những gì mà chính các bạn đã làm là nguyên nhân đưa đến sự buồn khổ và thất vọng, cũng như những phẫn nộ của người khác để xin Chúa thương giúp các bạn can đảm đón nhận những xúc phạm mà anh em gây ra cho mình; qua đó, các bạn cũng được Chúa chữa lành và tha thứ cho.

Kết thúc

Kết thúc chương trình, một bạn đại diện khán thính giả có lời cảm ơn và tặng hoa cho Nữ tu Maria Nguyễn Thị Hồng Quế.

Mọi người ra về trong hân hoan, vì đã học thêm được nhiều điều bổ ích qua chuyên đề này, như bạn Maria Lê Thị Diễm Hồng, giáo xứ Hàng Xanh, tâm sự: “Đây là một chuyên đề rất hay và rất hữu ích. Chuyên đề đã giúp tôi biết cách quản lý cơn giận của mình cách đúng đắn và hiệu quả hơn”. Cùng chung suy nghĩ, bạn Maria Phan Thị Kim Chi, giáo xứ Mân Côi – Gò Vấp, giải bày thêm: “Qua chuyên đề này, giúp tôi hiểu được bản chất, nguồn gốc và tác hại của cơn giận. Đồng thời, giúp tôi phát hiện những nguyên nhân khiến mình hay giận dữ, biết xem lại bản thân. Từ đó, giúp tôi tự tin hơn, bản lĩnh hơn, kiểm soát cơn giận tốt hơn để không làm mất các mối quan hệ đang có”. 

TIẾNG KHÓC ĐẰNG SAU CƠN GIẬN

Hạt Cát

Các chuyên gia cho rằng cơn giận thường bùng nổ trong gia đình – giữa vợ chồng với nhau và với con cái – nhiều hơn so với các mối quan hệ khác. Cơn giận cũng thường xuất hiện ở các mối quan hệ yêu đương hoặc nơi công sở với cộng sự và cấp trên. Điều này cho thấy người ta dễ bị tổn thương về thể chất hoặc tinh thần, do những hành động giận dữ của người mà họ sống, làm việc chung hoặc có tình cảm sâu sắc với nhau, hơn là do người lạ. Sự giận dữ của cá nhân có thể là mầm móng dẫn đến tình trạng bạo hành gia đình, bạo lực học đường và gây mất trật tự xã hội. Giận dữ còn là nguồn gốc của những căn bệnh về tâm  lý như đau đầu, cao huyết áp, tim mạch,... Dù muốn hay không, thì giận dữ vẫn là một phần trong trải nghiệm cuộc sống, nó tồn tại tự nhiên với mỗi cá nhân. Trong xã hội đầy biến động và có quá nhiều nguyên nhân gây căng thẳng, thì việc người ta nổi giận với nhau là điều không hiếm. Giận dữ, cáu gắt thường là một biểu hiện trạng thái cảm xúc tự nhiên, mà bất cứ ai trong chúng ta không ít thì nhiều đã từng mắc phải. Tuy nhiên, những cơn giận dữ vượt khỏi tầm kiểm soát thường gây ra những hậu quả tiêu cực, đáng tiếc và khó lường.

Sáng ngày 16/10/2010, lớp Kỹ Năng Sống Dành Cho Người Lớn của nữ tu Maria Nguyễn Thị Hồng Quế, Dòng Đa Minh Tam Hiệp, bắt đầu bài học thứ 4 với chủ đề: “LÀM CHỦ CẢM XÚC & QUẢN LÝ GIẬN DỮ.”

Đây là một trong số những bài học đã được thiết kế trong chương trình, nhằm giúp học viên tái khám phá và làm chủ bản thân, ngõ hầu thăng tiến đời sống cá nhân, cũng như các mối tương giao.

********

Giận dữ thường là phản ứng tự nhiên với sự đau đớn về thể chất hoặc tinh thần. Xét dưới một góc nhìn nào đó, nó là một cố gắng để thoát khỏi sự tổn thương. Giận dữ không bao giờ xảy ra cách độc lập, mà nó thường gắn liền với những cảm giác đau đớn như bị chối từ, bị xúc phạm, đe doạ, phớt lờ, mất mát... Người ta nổi nóng khi có điều gì bất ưng xảy ra cho mình, trái với ý kiến, đụng chạm đến quyền lợi của mình. Nóng giận đôi khi cũng là  phản ứng để trấn áp người khác. Nhưng không phải lúc nào cảm thấy tức giận cũng là sai và cơn giận không phải là một cảm xúc hời hợt cần loại bỏ. Điều cần thiết là hiểu được vấn đề ẩn giấu phía sau cơn giận, cũng như học bày tỏ sự giận dữ bằng những cách có ý thức và xây dựng.

Một cơn giận dữ có thể bắt nguồn từ 1 trong 5 nguồn gốc sau, một cách riêng rẽ hoặc có sự kết hợp:

1.    Tin mình đúng và người khác sai.

2.    Tin rằng mình là nạn nhân và đang bị tấn công

3.    Cảm giác mất mát hoặc đau khổ

4.    Cảm thấy thấp kém hơn người khác

5.    Giận dữ là phản ứng duy nhất mà chúng ta biết

Sự thiếu nội lực và tình trạng không xác định được ranh giới giữa bản thân mình và người khác, thường tạo nên xung đột và biểu hiện cơn giận dưới nhiều hình thức khác nhau. Có thể thấy những cảm xúc gây đau đớn, những tổn thương đã được giữ lại trong lòng, và lối suy nghĩ tiêu cực là những chất góp phần nuôi dưỡng cơn giận bên trong những hành xử giận dữ, mà người ta thường biểu lộ. Những cơn giận dữ được thai nghén này chắc chắn sẽ có lúc được sinh ra.

Thông thường có 3 cách để biểu lộ sự giận dữ, hai trong số đó mang tính tiêu cực:

o   Hành xử hướng ngoại như la hét, đấm đá, quăng ném đồ đạt. Thay vì giải quyết vấn đề thì cách biểu hiện này thường làm cho vấn đề trở nên tệ hại hơn.

o   Hành xử hướng nội bằng cách đè nén cảm giác giận dữ. Điều này có thể dẫn đến bệnh máu cao, trầm cảm, tự sát, ma tuý hoặc nghiện rượu.

o   Hành xử có kiểm soát. Mục đích của quản lý cơn giận không phải là phớt lờ hay chặn đứng cảm giác giận dữ, mà là làm chủ cảm xúc của mình, giúp người nóng giận biểu hiện cơn giận một cách tích cực và hiệu quả.

Có những cơn giận dữ nổ ra bất ngờ do bị tổn thương tức thì hoặc thất vọng, nhưng cũng có những cơn giận là phản ứng bắt đầu từ nỗi đau khổ và sự từ chối trong các mối quan hệ quan trọng mà đương sự đã phải chịu trong nhiều năm. Đôi khi cơn giận còn là phản ảnh của những vết thương lòng sâu xa đang mong muốn được chữa lành. Tiến trình của cơn giận bao gồm:

o   Cảm giác đau lòng và thất vọng vì những mong đợi không xuất hiện

o   Cảm giác sợ hãi rằng mọi thứ sẽ chẳng bao giờ thay đổi

o   Thể hiện sự giận dữ bằng hành động

Chúng ta thường dễ bị đánh lừa và phản ứng lại với cái bề ngoài mạnh mẽ, quyết tâm xem chừng bất di bất dịch của người giận dữ, mà không biết đến nỗi sợ hãi, sự mất mát và nhất là cảm giác đau khổ mà đương sự đang gánh chịu cách đơn độc và tuyệt vọng. Xét về một khía cạnh của bản chất cơn giận, thì đằng sau sự giận dữ và những biểu hiện của nó là tiếng khóc thương thân, là tiếng kêu la để được tôn trọng, để được chú ý, lắng nghe, đáp trả hay quan tâm. Tuy nhiên, người tức giận thường bày tỏ quá gay gắt nên chẳng làm cho mình được sự thuận lợi gì, và người nghe những lời ấy cũng chẳng thấy gì là tốt đẹp.

Bị trói buộc bởi cảm giác bất an, nhục nhã, nghi ngờ, cái tôi dễ bị tổn thương, người nóng giận thường cố bảo vệ lý lẽ của mình và mất khả năng có thể để hàn gắn lại mối quan hệ. Thường thì sự đổ vỡ xảy ra là do các bên liên quan không thấy được phần lỗi hay trách nhiệm của mình, đồng thời nó cũng phản ánh sự thiếu trân trọng và thiếu ước muốn gìn giữ tương giao.

Khi đủ bình tĩnh để nhận thức các yếu tố tạo nên sự giận dữ của mình, người nóng giận sẽ ý thức sâu xa về sự thất bại trong việc chế ngự cảm xúc của bản thân. Đây có thể coi là bước tiến bộ trong việc quản lý sự giận dữ.

Bao giờ người ta còn cố tìm cách kiểm soát những biểu hiện bên ngoài của cơn giận, mà không chú trọng vào những cảm xúc bên trong làm họ thiếu tự chế, không tìm ra những nhân tố sâu xa gây ra cơn giận, thì có thể đoán được là trạng thái giận dữ tai hại ấy sẽ quay trở lại. Những trải nghiệm đau thương và sự cạn kiệt xuất hiện sau cơn giận dữ, có thể khiến người ta nỗ lực tìm kiếm những giải pháp để thay đổi, cũng như việc đã xin lỗi và hứa cải thiện, nhưng họ vẫn có khả năng tiếp tục bị sa lầy vào kiểu giận dữ như trước. Cái vòng lẩn quẩn này cứ tái diễn và giam cầm cuộc đời họ trong sự đau khổ, không phải do bản thân đương sự không có thiện chí, mà do họ không biết cách nào để phản ứng lại khi cuộc sống của mình còn ngổn ngang những gút thắc chưa được tháo cởi.

Do đó, nếu chỉ quan tâm chỉnh đốn đến cách biểu lộ cơn giận, mà không đào sâu vào vấn đề gây ra đau khổ, không lắng nghe được tiếng khóc đằng sau cơn giận, thì có cố gắng lắm, cũng chỉ đem lại sự thay đổi hời hợt bên ngoài.

Nguồn: http://chuongtrinhchuyende.com