Cũng như một số nạn nhân của chứng mập phì, chúng ta là nạn nhân của chứng mập phì thông tin! Kẻ tội phạm là ai ngoài các công ty truyền thông GAFA (Google, Amazon, Facebook, Apple) và các mạng thông tin liên tục? Nhưng dù công ty nào thì cũng do bộ não chúng ta lập trình. Bộ não ‘striatum’ là bộ não thiết yếu để chúng ta sống còn. Nó cổ vũ tiêu thụ, sản xuất hay bảo đảm một vị trí xã hội để chúng ta có vị thế vượt trội hơn người khác. Và mỗi lần chúng ta đáp ứng các nhu cầu này, thì bộ não chúng ta bằng lòng, nó gởi cho chúng ta thêm kích thích tố dopamin!

Vấn đề của nó, hay đúng hơn vấn đề của chúng ta là nó thỏa mãn cảm giác khoái chí ngay tức thì của chúng ta. Nó không biết lâu dài là gì, không biết thời gian trì hoãn. Vì vậy khi bộ não càng có thông tin thì nó càng muốn thêm. Và đó là lý do gây ra chứng béo phì thông tin và đó là thảm họa của chúng ta vì không có gì chận được chứng háu ăn của bộ não.

Đây là luận điểm của bác sĩ Sébastien Bohler, tiến sĩ khoa thần kinh học, giám đốc tạp chí Não bộ và Tâm lý (Cerveau & Psycho) trong bài tiểu luận  gần đây của ông “Lỗi lập trình của con người” (Le bug humain, Robert Laffont, 2019).

Vậy làm sao đi ra khỏi vòng xoắn này mà rốt cùng là hủy hoại hành tinh chúng ta?

Bằng cách giáo dục não bộ striatum, để nó quay lưng lại với các thú vui tức thời và có hại này, để chuyển sang các thú vùi lâu dài và xây dựng, như biết lo cho người khác, có tấm lòng quảng đại. Để làm được điều này, chúng ta phải nhận biết cách cư xử nào là tốt, khuyến khích khen thưởng nó nơi trẻ con cũng như người lớn. Khen thưởng những gì được chia sẻ chứ không phải những gì mình chiếm giữ. Và như thế kích thích tố dopamin sẽ làm việc!

Và đây là một chương trình tốt đẹp cho mùa hè. Cho những ai có may mắn rời nhịp sống rộn rịp hàng ngày để thích chậm lại, thích cầu nguyện, thích suy gẫm và chịu được buồn chán! Thích điều độ, đức tính của niềm vui chừng mực, với mức độ nhân bản. Và nhất là thích chia sẻ trao truyền, thích nhận, thích quan tâm đến người khác.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch