Có cần phải bình luận quyết tâm này của Đức Gioan XXIII không? Chúa Giêsu trong sa mạc đã trả lời cho con quỷ đã cám dỗ Ngài: “Đã có lời chép rằng: Người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh, nhưng còn nhờ mọi lời miệng Thiên Chúa phán ra.” (Mt 4, 4). 

Để giải trí và để học hỏi tìm hiểu

Đọc sách tốt là gì? Tôi thú nhận, đọc tiểu thuyết trinh thám là thích thú nhất, hồi hộp, bắt đầu óc suy nghĩ gay go để tìm sự thật ẩn giấu, đấu tranh giữa trực giác và lý trí khách quan, tất cả để thêm một chút hành động cung cấp năng lực adrenalin để đọc cho đến cùng. Khi quyển sách hay thì giấc ngủ sẽ đến vào trang cuối. Cũng thế với truyện tranh, hình đẹp cọng thêm bài hay có thể mang lại cho người đọc các cảm xúc tuyệt vời. Và các sách văn học hay ho đủ loại từ tiểu thuyết đến thi ca, kịch nghệ đều có thể mang đến cảm hứng khi đọc. Nó làm phong phú các cuộc gặp gỡ ảo với các nhân vật hư cấu và đôi khi khó có ngoài đời như anh em nhà Guillaume de Baskerville hay Abel Tiffauges. Và các tác phẩm cổ điển dù đây không phải là bản sao của các nhân vật lịch sử nhưng chúng cũng làm cho chúng ta thích thú khi đọc. Không có gì ngăn cản các quyển sách loại này, đó là loại sách hay, sách giải trí làm chúng ta khuây khỏa khi đối diện với cái xấu xí hàng ngày, nhưng cũng giúp chúng ta thấy được cả cái đẹp. 

Ngoài ra cũng có các sách để tìm hiểu học hỏi. Chẳng hạn khi các quyển sách này nói về chính trị, chúng ta có thể chấp nhận hoặc từ bỏ, chúng có thể thiết lập một cách trung thực một phần của sự thật hay cho thấy các sai lầm, có khi còn cho thấy ý xấu ngầm trong đó. Quan trọng là sách truyền tải một hiểu biết khách quan và làm chúng ta suy nghĩ. Nhưng không phải lúc nào cũng được như vậy… 

Để nuôi dưỡng tinh thần, với phân định

Dĩ nhiên có những quyển sách đề cập đến vấn đề tinh thần. Trước hết là các bản văn thiêng liêng của chúng ta: Tin Mừng, Tân Ước, Cựu Ước. Ngoài ra còn các văn bản thiêng liêng của các tôn giáo khác và các huyền thoại. Và tất cả những người viết, chú giải các vấn đề tâm linh, họ chọn một góc cạnh nào đó, phân tích và đào sâu các chủ đề để giúp độc giả tiến bước trên hành trình riêng của mình, ở đây có cả một hiểu biết về thế giới. 

Nhưng chúng ta đừng ảo tưởng: cũng có những bài đọc không mấy hay trong các loại sách thiêng liêng này. Vấn đề là thiện chí của độc giả có thể bị đánh lừa, nghĩ rằng quyển sách này sẽ hay và họ đã mất các giây phút quý giá để đọc, thì giờ quý báu này đôi khi cũng không dễ tìm. Có thể phải nên xem mười phút đọc sách này là một phương tiện để độc giả khép mình vào kỷ luật đọc sách chứ không phải là kết quả sẽ mang lại. Nhưng để đối phó với một mớ rối bùng bung có thể xảy ra, chúng ta có thể bắt đầu đọc và suy gẫm về một đoạn Tin Mừng. Như vậy là chắc chắn nhất. 

Để suy gẫm

Đọc để suy gẫm. Đọc để thuyết phục chúng ta về chuyện tốt lành, về tình yêu không điều kiện của Chúa đối với mỗi người chúng ta. Đọc để học hỏi những gì chúng ta chưa biết. Đọc để tìm hiểu những gì chúng ta gọi là bí ẩn dù chúng ta biết rõ chưa chắc mình đã tìm hiểu được. Đọc để tìm gương tốt, qua đó chúng ta học hỏi để noi theo và như thế sẽ làm vui lòng Chúa. Đọc để suy nghĩ về thế giới, và những gì chúng ta có thể làm và chúng ta phải làm để mang làm cho thế giới tốt hơn hoặc bớt xấu hơn. Người công giáo có may mắn vô cùng là tuyên xưng đức tin của mình, đây là công việc củng cố cho lý trí, chúng ta hãy tận dụng điểm này! 

Dĩ nhiên cũng có những người gian lận, những người mà luật buộc họ phải đọc mỗi ngày có khi hơn mười phút, nhưng họ không tôn trọng. Đôi khi tôi ghen tị với họ, dù tôi biết thời gian này tôi cứ giả vờ cho rằng mình không có, đôi khi tôi lại lãng phí trong những chuyện vô ích, thay vì nuôi dưỡng tâm trí mình bằng Lời Chúa. 

Thế mà, đúng, tôi phải cố gắng cầm quyển sách lên để nâng cao tâm hồn mình. 

Tạ ơn Chúa đã để trong lòng chúng ta khá đủ lý trí và khá đủ ý chí để đi tìm Chân lý của Chúa. 

Nguyễn Kim An dịch

(phanxico.vn 30.05.2019/ fr.aleteia.org, Rémy Mahoudeaux, 2019-04-10)